FILIPS DE GOEDE
De overwinnaar
Na de dood van Jan zonder Vrees, kwam Filips de Goede aan de macht. Door Justus Lipsius (11547-1606) werd hij ook wel conditor Belgii genoemd, dit betekent ook wel 'eenmaker van de Nederlanden'. Er wordt gesteld dat Filips de Lage Landen bij elkaar bracht. Hoe deed hij dit?
In 1421 kocht Filips het graafschap Namen. In 1428 werd na heel wat gediscussieer en getouwtrek Jacoba van Beieren - getrouwd met Jan IV van Brabant - gedwongen Filips als erfgenaam van haar gebieden te erkennen. We spreken hier dan over de toevoeging van Henegouwen, Holland, Zeeland en West-Friesland.
Met het Verdrag van Atrecht kwam er officieel een einde aan de oorlog die woedde tussen de Franse koning en de hertog. De Franse koning schonk het de steden aan de Somme en ontsloeg hem van alle manschap over zijn Franse lenen. Hierdoor kwamen de gebieden Vlaanderen en Artesië voor het eerst sinds 834 niet langer onder Franse dominantie vielen.
Filips de Goede voerde een duidelijke centralisatiepolitiek; het gebied werd vanuit een centraal punt bestuurd, de hertog was het middelpunt van de macht. Om dit centrale bestuur te kunnen organiseren, stelde Filips de Goede de Staten-Generaal in. Hun eerste belangrijke samenkomst was in 1464 te Brugge. Deze centrale instellingen van Filips legden de basis voor de Nederlanden als natie (als groter geheel dan alleen de afzonderlijke gewesten) door de gewesten te confronteren met het feit dat ze gezamenlijke belangen hadden tegenover één enkele vorst. Een belangrijk facet van deze centrale structuur was de Grote Raad, die een centrale rechtspraak moest voorzien.
De grote Bourgondische steden kwamen regelmatig in opstand tegen deze centralisatiepolitiek, vermits deze hun privileges aantastte. Zo kwam Brugge in 1437 in opstand, waarbij ze zich ook meteen richtten tegen de anti-Engelse politiek van Filips. Deze houding was immers nefast voor de lakenindustrie en -handel. Het was pas twee jaar later, in 1439, dat Filips de Goede vrede sluit met de Engelse koning. Dit zorgde voor een heropbloei van de lakennijverheid.
10 jaar later was het dan weer de beurt aan Gent, waar de lakenindustrie op dat moment in verval was. Ze waren het niet eens waren met de vaste zoutbelasting. In 1453 kende deze opstand een abrupt einde door de letterlijke afslachting tussen Gavere en Semmerzake. Als boete voor hun opstandigheid, verloren de ambachten hun politieke macht en had de stad zelf niet langer het zeggenschap over het omliggende land.
De centralisatiepolitiek van Filips de Goede was niet enkel voelbaar in steden als Brugge en Gent, maar ook de Luikse en Dinantse macht werd gebroken door de Bourgondische hertog. Hij vestigde overal zijn gezag en werd de machtigste vorst van zijn tijd. Hierdoor werd hij ook wel eens de "Grote Hertog van het Westen" genoemd.
Welk gebied was onder gezag van de Bourgondische vorst? In 1451 bevat het al de Lage Landen, met uitzondering van Friesland, Gelre, Luik en Utrecht. Filips positioneerde zijn familieleden op belangrijke plaatsen, waardoor algauw ook Gelre, Utrecht en ook Luxemburg onder Bourgondische controle zouden komen. Later werden ook een deel van Lotharingen, Picardië, Brabant-Limburg, Namen en uiteindelijk Luik toegevoegd aan zijn gebied.
Op 10 januari 1430 richtte Filips de Goede de Orde van het gulden vlies op in Brugge. Dit ter gelegenheid van zijn huwelijk met Isabella van Portugal. De instelling van deze orde had drie duidelijke doelen;
- de verering van God en daarmee de verdediging van de christelijke godsdienst;
- meer aanzien geven aan de dynastie;
- banden aanhalen en invloed uitoefenen met en op de adellijke elite.
De Bourgondische dynastie was op het hoogtepunt van haar macht, de identiteit van de Lage Landen mee gevormd.